‘Kindvriendelijke ruimtes worden vaak georganiseerd in noodsituaties’, vertelt Irma De Baets, coördinator van de kindvriendelijke ruimtes bij SOS Kinderdorpen. Het is een plek waar kinderen kunnen spelen en ontspannen. Maar het is ook zoveel meer. Zo houden spelbegeleiders de kinderen in het oog en kunnen ze de alarmbel luiden wanneer ze merken dat een kind extra zorg nodig heeft.
Uiterst belangrijk, want deze kinderen en hun zorgverleners maakten al heel wat mee. Zo werden sommigen geconfronteerd met fysiek geweld, hoorden bommen vallen, allen hebben ze plots hun levens en geliefden moeten achterlaten ... en dat geeft stress. Veel stress. Velen van hen ontwikkelden hierdoor een posttraumatische stressstoornis.
Daar lijdt hun fysieke en mentale gezondheid onder. Irma: ’Met de kindvriendelijke ruimte willen we een veilige plek creëren waar de kinderen hun gevoelens kunnen delen. We willen hen een voorspelbare routine geven dat hun dagelijkse leven weer ietsje normaler maakt. Dat kan helpen om een rouwproces op te starten en met deze gevoelens om te leren gaan.’
Bij de inrichting van de kindvriendelijke ruimte koos SOS Kinderdorpen bewust voor de Hop Up Playground als belangrijkste speelmateriaal. ‘We willen erover waken dat kinderen kind kunnen zijn, dat ze naar hartenlust kunnen spelen en ontspannen. Want dat is wat kinderen horen te doen’, legt Irma uit.
En naar hartenlust spelen, is wat de kinderen doen wanneer ze mogen kennis maken met de materialen van Hop Up. Eerst nog onderzoekend en een beetje afwachtend, zijn de kinderen al gauw druk in de weer met het ontdekken van de mogelijkheden die het materiaal hen te bieden heeft. Er wordt gesjouwd, gebouwd en verbouwd. ‘Parcours!’, roepen de kinderen verrukt uit, wanneer ze tot hun eerste, eigenhandig gebouwde constructie komen. Een woord, ontdekken ze samen met de spelbegeleiders, dat hetzelfde is in het Oekraïens en het Nederlands. De ontdekking levert een grote grijns op. Maar veel tijd voor afleiding is er niet. Er moet verder gebouwd en verbouwd worden! Het parcours verandert continu van hoogte, vorm en uitdaging. Elke zelfbedachte versie wordt enthousiast en vol overgave uitgetest. Het spel is uitbundig maar gericht en vol focus.
Even later wordt het spel rustiger en ontstaan er kampen en hutten. Kleine huisjes, afgeschermd met doeken en binnenin gezellig gemaakt met een keukentje en een slaapplaats.
Speelomgevingen die door kinderen gemanipuleerd kunnen worden, die veranderen en veranderd kunnen worden, openen voor kinderen een wereld vol mogelijkheden. De natuurlijke creativiteit en vindingrijkheid van kinderen wordt volop aangesproken. Maar ook hun autonomie. Ze krijgen alles in handen om eigen, unieke belevingswerelden te creëren.
En dat is noodzakelijk. Kinderen verwerken veel van wat ze meemaken in spelvorm. Het is belangrijk dat kinderen de ruimte krijgen om hun eigen spel vorm te geven. Zonder vooropgesteld plan of scenario zelf het verhaal uitdenken, de rollen verdelen, de regels bedenken, onderhandelen en weer aanpassen. Dat is ook wat we horen bij kinder- en jeugdpsychiater Ilse Van Loy. In haar boek ‘Moeder, waarom spelen wij (zo weinig)?’ pleit ze voor meer speelse ruimte voor kinderen. Ze houdt er een hartstochtelijk en wetenschappelijk gefundeerd pleidooi voor een radicale terugkeer naar het vrije spelen. Spel biedt kinderen ongelooflijk veel kansen om met spanningen en moeilijke gebeurtenissen om te gaan. Het biedt kinderen de kans om in een ‘alsof’-wereld ervaringen te gaan bewerken die op hen een grote indruk nalaten en waar ze niet meteen een weg mee weten.
‘Eenvoudige speelmaterialen die nog niet ingevuld maar open en abstract zijn, bieden kinderen meer vrije ruimte om thema’s die van binnen spelen in hun spel te gaan toepassen’, geeft Ilse Van Loy aan.
Dat is ook wat we zien gebeuren wanneer de kinderen in de kindvriendelijke ruimte met de levensgrote en abstracte materialen van de Hop Up Playground aan de slag gaan. Ze creëren hun eigen, unieke belevingswerelden. Opvallend vaak geven ze dat de invulling van een huis die in allerlei verschillende vormen tevoorschijn komen. De huisjes worden telkens met veel liefde en oog voor detail gebouwd en gedecoreerd. Er wordt daarbij intens samengewerkt door de kinderen. Ze koken en nodigen trots elkaar en de spelbegeleiders uit om op visite te komen in hùn huis. ‘Het is erg ontroerend om te zien hoe de kinderen in hun spel zichzelf iets geven wat ze zo hard missen, een thuis’, getuigt Irma.
In hun spel brengen kinderen uit zichzelf allerhande thema’s aan die er voor hen op dat moment toe doen. Thema’s rond zorg, verdriet of agressie. Of in dit geval, het gemis aan een thuis. Daarbij zetten ze zelf de verhaallijnen uit, nemen ze diverse rollen op en zoeken ze naar verschillende manieren om met een gebeurtenis om te gaan. Ook moeilijke gebeurtenissen worden in het spel nagespeeld en bewerkt. Dat is deel van het verwerkingsproces. Het zorgt ervoor dat kinderen steviger gaan staan. Het maakt hen weerbaar.
